Upadłość konsumencka – najważniejsze informacje

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym, w którym dochodzi do umorzenia długów. Ogłosić upadłość może każdy konsument, który jest niewypłacalny od minimum trzech miesięcy. Jest to podstawowa przesłanka, na którą zwracają uwagę sądy. Obecnie w 2020 roku z tej możliwości mogą skorzystać nawet przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Warto zwrócić uwagę, że upadłość zyskuje na popularności – więcej informacji o rosnącym trendzie znajdziesz na stronie Bankier.pl

Podstawowym celem ogłoszenia upadłości jest doprowadzenie do oddłużenia. W niektórych przypadkach sąd ustala plan spłat. Wówczas dochodzi tylko do częściowej spłaty zadłużenia. W takiej sytuacji kwota jaką dłużnik musi płacić co miesiąc na rzecz wierzycieli jest wyznaczona po zbadaniu możliwości finansowych konsumenta. Średnio przyjmuje się, że jeżeli dochód nie przekracza 2000 zł, to kwota zasądzona przez sąd nie powinna być wyższa niż 200-300 zł. Przy dochodzie rzędu 3000 zł, kwota miesięcznej spłaty może osiągać 400-600 zł.

Co ważne, obecnie po zmianie przepisów od marcu 2020 roku upadłość mogą ogłosić także osoby, które doprowadziły do zadłużenia w sposób świadomy lub w wyniku nieracjonalnych działań. Umożliwia to nowelizacja ustawy (Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. poz. 1306), która zaczęła obowiązywać od marca 2020 roku. Wprawdzie w takich przypadkach sądy stosują dłuższe okresy planu spłat zobowiązujące dłużnika do częściowej spłaty. Natomiast i tak są to nieporównywalnie niższe kwoty, aniżeli te wynikające z zadłużenia przed złożeniem wniosku o upadłość. Więcej informacji o nowych zasadach znajdziesz w artykule Jak ogłosić upadłość konsumencką po zmianie przepisów w 2020?

Z tego rozwiązania mogą skorzystać osoby, które z różnych przyczyn utraciły możliwość regularnego spłacania swoich zobowiązań. Dotyczy to zarówno osób, którym w przypadku spłaty wszystkich rat kredytów zabraknie na życie, jak i osób których miesięczne zobowiązania przekraczają wysokość dochodu.

Przyjmuje się także, że niewypłacalność musi trwać minimum 3 miesiące. Choć może to brzmieć kuriozalnie, przed złożeniem wniosku należy przestać spłacać wszelkie zobowiązania kredytowe i pożyczkowe. Nie dotyczy to miesięcznych opłat takich jak gaz, prąd czy media. W razie jeżeli sąd stwierdzi, że dłużnik częściowo był w stanie regulować raty, może nawet oddalić wniosek.

Przed złożeniem wniosku należy także gruntownie przeanalizować stan posiadania dłużnika. W toku ogłoszenia upadłości dochodzi do licytacji majątku. Dotyczy to nieruchomości, czyli mieszkania, domu lub ziemi, a także samochodu, jeżeli dłużnik pozostaje jego właścicielem. Na kilka lat przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej nie można także dokonywać sprzedaży lub darowizny elementów majątku. Sąd na wniosek wierzycieli może doprowadzić nawet do unieważnienia takiej transakcji.

Obecnie po nowelizacji ustawy od 24 marca 2020 roku ogłoszenie upadłości jest ułatwione. Wcześniej, sądy badały poziom zawinienia dłużnika w początkowym etapie sprawy, co powodowało że wiele wniosków o upadłość konsumencką było odrzucanych. Dodatkowo, niejednoznaczne zasady przyznawania upadłości powodowały, że jeden sąd oddłużał konsumenta pomimo, iż ten wydał nieracjonalnie pożyczone pieniądze, a inny oddalał wniosek matki samotnie wychowującej dzieci. Obecnie nie dochodzi już do takich przypadków. Oczywiście, jeżeli mamy do czynienia z osobą zadłużoną, która faktycznie wykazała się totalną beztroską, sąd nadal taki wniosek może odrzucić. Niemniej upadłość konsumencka przy poprawnie sformułowanym wniosku, wyeliminowaniu błędów formalnych i zgrabnie ułożonej historii zadłużenia wraz z udokumentowanymi faktami – szanse na powodzenie są bardzo duże. Wówczas gra toczy się o maksymalne skrócenie planu spłaty oraz zasądzenie możliwie najniższej kwoty.

Wniosek o ogłoszenie upadłości jest sporządzany na wzorze udostępnionym na stornie Ministerstwa Sprawiedliwości. Należy uzupełnić wszystkie wymagane pola oraz szczegółowo opisać historię zadłużenia oraz cel przeznaczenia pożyczanych środków. Ta część z punktu widzenia dłużnika jest najtrudniejsza. Od autentyczności i szczegółowości opisanej historii zależeć będzie czy sąd ogłosi upadłość, czy też nie. Dodatkowo sąd dokonuje kwalifikacji dłużnika jako zawinionego lub niezawinionego w powstaniu zadłużenia. Zależy od tego czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej będzie równoznaczne z umorzeniem długów, czy też po ogłoszeniu upadłości dłużnik będzie dokonywał częściowych spłat. We wniosku należy także szczegółowo wskazać wszystkich wierzycieli oraz aktualne kwoty zadłużenia. Dłużnik lub reprezentujący go pełnomocnik poprzez kontakt z każdym z wierzycieli ustala szczegółowe kwoty zadłużenia, wymagane we wniosku. Niezgłoszone wierzytelności nie ulegną umorzeniu! Więcej informacji o tym, co powinien zawierać wniosek znajdziecie w artykule Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Obecnie ogłoszenie upadłości nie jest już tak skomplikowanym postępowaniem, jak jeszcze kilka lat temu. Nowe prawo znacząco ułatwia i skraca czas ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Profesjonalne przygotowanie wniosku zajmuje średnio ok. 2 tygodnie pracy. Często musi zostać także poprzedzone wystąpieniem do wierzycieli w celu ustalenia aktualnego stanu zadłużenia. Zwykle jednak skompletowanie dokumentacji, opisanie sytuacji dłużnika, załączenie umów kredytowych, nie powinno trwać dłużej niż jeden miesiąc.

Czasy procedowania wniosków przez sądy są różne i uzależnione od przepustowości każdego z nich. Aktualnie, większość decyzji jest jednak podejmowanych na tzw. posiedzeniach niejawnych, czyli bez powoływania rozprawy sądowej, dzięki czemu dłużnik nie jest zobowiązany się stawić. Dlatego tym ważniejszym jest, aby wniosek od początku był złożony bez błędów i braków formalnych. Średnio decyzje w postaci wyroków są wydawane do 3 miesięcy, o czym dłużnik jest informowany drogą pocztową. Natomiast w sytuacjach, w których sąd ma wątpliwości, może także wyznaczyć rozprawę, co samo w sobie wydłuża postępowanie przynajmniej o półtorej do dwóch miesięcy.

Bardzo często tak, natomiast należy zaznaczyć tu subtelną różnicę. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej wiąże się ze wstrzymaniem windykacji i zajęć komorniczych. Natomiast nie zawsze ogłoszeniu upadłości towarzyszy umorzenie długów. Sąd może uznać, że dłużnik przez okres 12, 24, 36 miesięcy lub w skrajnych przypadkach nawet do 7 lat będzie regulował część zobowiązań. W takich sytuacjach o pełnym umorzeniu możemy mówić dopiero po tym okresie. Dotyczy to przede wszystkim osób, które znacząco przyczyniły się do ogłoszenia upadłości lub posiadają ponadprzeciętnie wysoki dochód.

Natomiast osoby, które znalazły się w ciężkiej sytuacji finansowej w wyniku obiektywnych okoliczności, mogą liczyć na upadłość konsumencką z jednoczesnym umorzeniem długów. Dotyczy to także osób o bardzo niskim dochodzie lub takich, które znajdują się w ciężkiej sytuacji życiowej. Niewątpliwie upadłość konsumencka to obecnie jedno ze skuteczniejszych rozwiązań problemu zadłużenia i przekredytowania.

Ogłoszenie upadłości to nie tylko oddłużenie, czyli anulowanie długów. Wraz z wyrokiem sądu o upadłości wszelkie egzekucje komornicze i działania windykacyjne są wstrzymane z mocy prawa. Oznacza to koniec z telefonami czy wizytami windykatorów, smsami z ponagleniami zapłaty oraz liczną korespondencją od wierzycieli i komorników. Nawet jeżeli sąd podejmie decyzję o wyznaczeniu planu spłat, dłużnik nie musi się już martwić o rosnące odsetki czy nieproszone kontakty. Niewiele się o tym mówi, ale stres związany z zadłużeniem wpływa bardzo negatywnie na zdrowie dłużnika. Ogłoszenie upadłości to także odzyskanie równowagi psychicznej. Wraz z oddłużeniem z biur informacji gospodarczych, jak np. BIK lub KRD znikają wpisy o zadłużeniu, co w dalszej perspektywie umożliwi byłemu już dłużnikowi zaciągnięcie kredytu lub zakup telefonu w abonamencie. Należy jednak bardzo ostrożnie podejmować wszelkie decyzje finansowe, aby sytuacja się nie powtórzyła. Nie można ogłosić upadłości częściej niż raz na 10 lat. Więcej informacji o korzyściach ogłoszenia upadłości konsumenckiej znajdziesz w osobnym artykule poświęconym Zaletom.

Jednak upadłość konsumencka to nie same korzyści związane z pełnym lub częściowym oddłużeniem. Przede wszystkim, jeżeli dłużnik posiada znaczący majątek – mieszkanie, dom, wartościowy samochód, to musi się liczyć z jego utratą. A dokładnie licytacją i przeznaczeniem tych środków na spłatę wierzycieli. Bardzo ważne jest, aby przed zawnioskowaniem o upadłość dobrze przeanalizować składowe majątku, tak aby z jednej strony upadłość była opłacalna, z drugiej, aby nie pozostać bez miejsca zamieszkania. Często dłużnicy są tylko współwłaścicielami nieruchomości, co komplikuje proces. W podobnych przypadkach należy zabezpieczyć się na okoliczność wystawienia części nieruchomości oraz w miarę możliwości odkupić ją poprzez osoby bliskie po niższej cenie.

Upadłość to także publiczne ujawnienie sytuacji dłużnika. Wpis o tym fakcie zamieszczany zostaje bowiem na stronach Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Wprawdzie prawdopodobieństwo, że ktoś będzie poszukiwał tych informacji jest znikome, musisz jednak pamiętać, że będzie taka możliwość. Często zdarza się, że upadłość jest ogłaszana w tajemnicy przed bliskimi.

I co bardzo ważne, nie wszystkie długi ulegają umorzeniu. Nie zostaną oddłużone zobowiązania z tytułu alimentów, wyroków z postępowania karnego czy zasądzonych rent i odszkodowań za wywołanie rozstroju zdrowia lub śmierci.

To bardzo ważne pytanie nurtujące wszystkich, zwłaszcza jeżeli bez powodzenia wnioskowałeś o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Odpowiedź nie jest prosta. Wszystko zależy kiedy wcześniejszy wniosek został złożony. Jeżeli była to upadłość konsumencka przed 24 marca 2020 roku, wówczas dłużnikowi przysługuje prawo powtórnego wnioskowania. Wynika to z nowo przyjętego porządku prawnego. Natomiast jeżeli wniosek został oddalony już po zmianie prawa, należy zadać pytanie co było tego podstawą. Jeżeli sąd odrzucił wniosek przez błędy formalne, można wówczas wniosek złożyć raz jeszcze. Natomiast jeżeli oddalił w oparciu o inne przesłanki, każdorazowo należy je przeanalizować indywidualnie. W skrajnych przypadkach zadłużony nie może wnioskować przez okres 10 lat, ale jest to podyktowane dodatkowymi warunkami.